scheuvelingen of laobaand
Veel streken hebben een eigen taal, ook wel dialect genoemd. Giethoorn heeft het Gieters dialect. Het Gieters wordt onder het Stellingwerfs gerekend; een onderdeel van de Nedersaksische taal. Nedersaksische dialecten worden voornamelijk gesproken in het noordelijke deel van Duitsland en in het noordelijke en oostelijke deel van Nederland.
Vroeger werd in Giethoorn vooral in het Gieterse dialect gesproken. Gieters wordt daarom beschouwd als de moeder taal. Tegen het onderwijzend personeel spraken de inwoners van Giethoorn Nederlands. Daar gebruikten zij ook wel dialectwoorden tussendoor. Een Gieterse die Nederlands sprak, die ‘proote oge’ (praatte hoog Nederlands) of ook wel ‘oog Aarlemmerdieks’ (hoog Haarlemmerdijks). Het klonk heel raar wanneer een Gieterse in het Nederlands sprak. “Die ef ’t oge in de kop zitten,” (Die heeft het hoog in de kop zitten) werd er dan gezegd. In gebieden waar vooral Nederlands werd gesproken, vonden mensen, onterecht, dat praten in het dialect minderwaardig was.
Bakker en kruidenier.
Gerrit Vos op de punterwerf.
Koba Oort-Menger vertelt in het dialect over het leven in Giethoorn in de 20e eeuw.
Een dialect is onderdeel van het lokale immateriële erfgoed. Taal leeft en gaat met de tijd mee. Veel oude woorden zijn verdwenen. Er zijn woorden die in het begin van de vorige eeuw werden gesproken en die nu ouderwets worden beschouwd, bijvoorbeeld scheuvelingen (schaatsen) en een laobaand (een lui iemand). De schrijfwijze van woorden is in loop van de jaren ook aangepast. Een woord kan geschreven worden zoals het wordt uitgesproken, maar het kan ook aan de Nederlandse taal worden aangepast. Nergens staat vast hoe het precies moet. Het gebruik van het Gieters loopt wat terug, zoals het geval is met de meeste dialecten. De wat oudere bevolking spreekt het nog steeds en graag, maar bij de jongeren wordt het gebruik minder. De schrijver en oud inwoner van Giethoorn, Tom Vos, beschrijft in zijn boek “Punterend door Giethoorn” oude Gieterse verhalen, grotendeels in het Gieters. Achterin het boek is een uitgebreide Gieterse woordenlijst opgenomen. Dit boek geeft een goed beeld van het Gieters in het dagelijks gebruik.
Verschillende zanggroepen in Giethoorn hebben een bijdrage geleverd aan het in stand houden en uitdragen van het Gieters. Ook de talrijke voordrachten en de aandacht in de media (bijvoorbeeld in ’t Gieters Ni’js en in de Meppeler krant) hebben hieraan bijgedragen.
Andere artikelen uit het thema 'Tradities'
