Gondelvaart

Zodra de schemering valt, varen op de laatste zaterdag in augustus de gondels door de Gieterse wateren. Ze zijn gebouwd op een vlot, op een bok of op drijvers en worden met punterbomen of elektromotoren (zonder geluid) voortbewogen.  De bouwers zijn inwoners van Giethoorn die in de zomermaanden aan de gondels hebben gewerkt. Zij kiezen daarbij zelf een onderwerp. Een handicap is de toegestane maximum hoogte van de decors. De hoogte wordt bepaald door de vaste bruggen in het parcours; 1,80 meter boven de waterspiegel is de limiet. Sommige gondelbouwers omzeilen dit, door hogere ontwerpen te maken die halverwege kunnen scharnieren. Een jury beoordeelt de gondels, waarbij punten toegekend worden voor onder andere verlichting, afwerking en creativiteit.

De eerste opgetekende verhalen spreken over een bescheiden vaart, waarbij Gieterse kinderen op de eerste schooldag waren verkleed en met versierde boten naar school werden gevaren. Nadat in 1929  de grachten waren uitgebaggerd, werd in 1930 een gondelvaart georganiseerd waarop de huidige vaart gebaseerd is. Er werd toen ook een wedstrijd uitgeschreven waaraan diverse buurten deelnamen met versierde en verlichte tuinen.  

Daarna werd er een vereniging opgericht, waarvan het bestuur de taak kreeg om een gondelvaart te organiseren die behalve de eigen inwoners ook de buurgemeenten aan moet spreken. In de jaren 80 is de jeugdgondelvaart geïntroduceerd als manier om de jeugd bij de gondelvaart te betrekken. Deze jeugdgondels vertrekken een uur voor de grote gondels en worden met muziekgroepen begeleid. De gondelvaart is sinds 2018 bijgeschreven in de inventaris Immaterieel Erfgoed.