De punter

Een punter is een traditionele boot die wordt gebruikt voor varen op ondiep water, zoals de grachten in Giethoorn. De punter heeft een platte bodem en wordt voortbewogen met een lange stok, de punterboom.

In alle havens van de oude vissersplaatsen rondom de voormalige Zuiderzee kom je houten punters tegen. Punters zijn er in allerlei soorten en maten, afgestemd op het doel waarvoor ze werden gebruikt: de grote zeepunters, meestal voor visserij op de Zuiderzee, Kamper punters of grote punters voor de visserij op de IJssel en de Gieterse punter of boerenpunter voor divers gebruik op de wat rustigere wateren in en rondom Giethoorn.
De laatste jaren zijn er meerdere varianten op de punter ontwikkeld, vaak voor toeristisch gebruik, zoals de Beulaker punter en de Noordwesthoek punter.

Wat is een punterboom? 

In deze film, die Gait Berk in 1974 maakte, wordt het bouwen van een punter in beeld gebracht.

In Giethoorn is de punter het meest gebruikte type van het gevaer. Alhoewel de punter nu meestal voor recreatief gebruik wordt benut, werd de punter in het verleden gebruikt voor vele doeleinden. De visser, de boer, de postbode, de bakker, eigenlijk al het werkverkeer en de dienstverlening ging in de Dorpsgracht over het water in een punter.

Tegenwoordig wordt meestal gebruik gemaakt van een benzine- of een elektrische buitenboordmotor. Vroeger werd een punterboom gebruikt en op de wieden werd een (spriet)zeil gebruikt. In de doft (roeibank) zit een rond gat, waarin de mast kan worden geplaatst. De huidige zeilpunter heeft, zoals alle zeilende platbodems, twee zwaarden. Vroeger werd gebruik gemaakt van één zwaard, die, als men overstag ging, aan de lijzijde (de kant van de punter waar de wind niet opstaat) werd gehangen.

 

De min of meer standaard afmetingen van een Gieterse punter zijn 6,30 x 1,45 meter. 
De punter werd oorspronkelijk gebouwd van eikenhout en geschilderd; de platte onderkant werd in de teer gezet en het vlak (de bodem aan de binnenkant van de boot) in de carbolineum. Ook nu worden er nog “luxe” punters gebouwd van eikenhout, veelal blank gelakt. Daarnaast worden er tegenwoordig punters gebouwd van ijzer, aluminium en polyester. Deze punters vragen veel minder onderhoud dan die van hout.

 

In het verleden was er in en rondom Giethoorn een twintigtal scheepswerven die allemaal punters bouwden, een ieder uiteraard op zijn eigen wijze. Ondanks dat de basis van de punter gelijk was, ontstonden hierdoor verschillende types; de echte kenner zal de maker herkennen.
Momenteel zijn er in Giethoorn nog twee werven, in Giethoorn Zuid de werf van Schreur en in Giethoorn Noord de werf van Wildeboer.

 

Andere artikelen uit het thema 'Het Gevaer'